Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Organları

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Sözleşmenin temel organıdır. Mahkemenin kuruluşu Sözleşmenin 19.maddesinde düzenlenmiştir. Sözleşmeye taraf olan ülkeler için ortaya çıkan taahhütlere saygı gösterilmesini sağlama görevini üstlenmektedir. Mahkeme daimi olarak görev yapar ve sözleşmeci tarafların sayısına eşit olarak 47 hakimden oluşmaktadır. Yargıçlar Avrupa Konseyi Parlamenter Meclis tarafından, her Taraf devletin sunacağı üç kişilik aday listesi içinden seçilir. Yargıçlar 9 yıllık süre için seçilirler. Tekrar seçilmeleri mümkün değildir. Yargıçlar her ne kadar taraf devlet adına seçilmiş olsalar da o devleti temsil etmez ve mahkemeye kendi adlarına katılırlar. Tamamen bağımsız olup tarafsızlık ödevleriyle bağdaşmayan hiçbir görev üstelenemezler. Yargıçların tümü idari ve örgütsel konular hakkında veren Genel Kurul’da toplanır. Önüne gelen davaları incelemek için Mahkeme tek hakimli formasyon, üç hakimli komiteler, yedi hakimli Daireler ve on yedi hakimli Büyük Daire olmak üzere dört yargısal fonksiyondan oluşur.

Sözleşmenin diğer organı olan Bakanlar Komitesi sistemin etkinliğinin güvencesini oluşturur. Aynı zamanda Bakanlar Komitesi Avrupa Konseyinin temel organıdır. Komitenin amacı, Avrupa Konseyinin temelinde yatan değerleri korumaktır. Bu çerçevede üye devletler tarafından üstlenilen yükümlülüklere saygı gösterilip gösterilmediğini denetlemektir.

Avrupa Konseyinin diğer organlarını Sözleşmenin diğer organları olarak saymamız mümkündür. Bu organlar Parlamenter Meclisi, Genel Sekreter ve İnsan Hakları Komitesidir. Parlamenter Meclisi, her Yüksek Sözleşmeci taraf adına hakimleri seçmektedir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Genel Sekretere soruşturma yetkisi tanımaktadır. İnsan Hakları Komiseri ise daire veya Büyük Daire önünde olan her davada yazılı görüş sunabilir ve duruşmalara katılabilir.